MURENAAKÜ VILMA ARW GOE
Wii chütaüngu i gauachí natüwá Vilma ã Anopheles tümawemüka ta dau. Nágu tarw inü:_ñama yauaneküta cha na´wee yima nagü maicurane. Vilma ianegú iti goeguchigü teé tü ta painca ñemana´kü wiine ipata ta daun, ngéma tü ta daun wiie chiura ñe´má cae ngearü ngürüküreae rw tümatarügu: - Zas tü cha paitá achí meamá ta cha chibü!. Meakü chiuraparaca chi u achí tw ta pain tümapáweemaa narü ucuraüne rw chiuragümaa ta tapütüweichi. Vilma tama nü ta fa yíma nagü ti duukü i na chie ini dawe parásitomaa naega du´ru “malaria” tümanecawá i iaküü tümabeagüwá.
~
To nguneüngu yí´ma ã Vilma wena ta taiya rw eünwa ta uachí naanewá ta ú ki ngaicamana, na ñe´má wii nge´tüükü i toekü tüemaa achí no´rw daun na nucháküü. Nü ta dawenü yima nge´tüükü, naüntawá ta u i tama tü na dau rw natarüügu-tauma! Tü´kürun tama cu ma´chaküü. Tautama cu cha meãeẽtá! Yí´ma ã meaeakü ti goe, yimá nge´tüükü nügü na pechaküü nüü ina chuachinwá. Ta´re yüü ñemana´kü marü nawena nüna paigu.
~
~
Yimá nge´tüükü ngürü ni dawe erw tama nüna fá yí´má ã Vilma tümabeagüwá ti a nge ñema parásito PLASMODIUM námaa a dawe. Aünemaa, ayaachimaa, nguerumaa rw na´ca ni deyu ñema horagutama i guũnguma chitaüngu, yimá nge´tüükü ni yeerachigü.
~
~
Nanatügü na´ca tarü iachiaegü rw oí Israelüntawá tana gagü nü ta daunca rw yimá oí nanatümaa ni ti u i naiyüatü na mé ayaachiwá rw i aünegu achí eünwá hospitalwa na gagüanka nü na daugüünka . Rü nagüwá na ugütaegüünka, achí ya nge´tüükü na du´rua. Tü´na na cuaachí a yí´má ã Vilma naanegu ta pai rw nágu narw inüachí:- ã cuchi má, tama tá cho ki daweeün, üün ta chi aü rw ñomanecha´mü ta chi aü oí choün üün.
Yimá nge´tükürün, ta´re, tamae´pü, wiimepü rw ta´remepü arw gu dueegü ianewá i dawegüe. Ã murenaakü Vilma tamanii tiiká ti dawe. A duatagü ta oégaaegü rw waiyurí ta ügü ta na meanegü tümapatagüwá i nachamügü rw datagü i deagü deagü, nü ti cuaachigü ña deagü murenagü nágu na nucharan. Nü ti cuachigüün i na´weenii ngürüküregu ta pe, angeomaa i ta poeguchin, rw ta ma´chaküchiru tama murena Vilmarün tw a daweeün.
~
~
~
AEDES RW AHUETANÜÜN ARW NGUTAKEEGÜ
Wiine iãne daukeküa Ahuégü: naéga pedú, Elda rw tümaakügü Emerá, Mariana rw Davi. Tümachin nge´wakaüne murepewa maa üüne rw náwa i taaene achí putüramaa i toegune rw guünmatürangü achí na chiemagükürangü. Notürü yimá Ahuégü tamanii niika na pegün nachinwa,chuatapeegu na maegü ñema AEDESGÜ tümaarü cuchinawá, ñema ãgü yíma cuchinawa na in erw na gauchin rw na´ca na waaneküran.
Wii nguneüngu mayugú na puecha dae ã AEDES nü tá dau wii cupucha´mü Emerá ñe´ma ñaün tümaa´tügu. Nüti cuáchi ñema cupucha´mü na deáün achí tüün na me nágu. Tümaté AEDES putürawá na chibü tümaatüwá rw notürü tüma a ã tama tüün na mé erü tá nagüwee achí ta rü ngueeün ta chueaküünca. Ñuachí dae ã AEDES i tá uün ïatapeewá tümawemüca tá dau ñuachí Davi ina iawe naemaa.
~
~
~
~
~
Nü ta daun ona meechin ñe´guma na´ka ti ñaün rw porããkü nü na paí meamá ta nga´pütüwe tümaarü onawá ñe´gumá Davi nügü a wü rw náwena wena na iawe.
Ñemana´kü agümükü nguneüngu, Davi a dawe aünemaa, nguerumaa, rw nguunemaa. Yi´ma Elda üün ta ü,rw nawá na meae rw ñéma nea cuachigü na daunaa wáinerün . Ñe´guma hospitalwa gagüan ñemana´kü nüa ugün na denguea “deãchi” yi´má AEDES ta taanüichi rw tama tümatemaa nü ti ú rw ineamakü ita uün ipatawá rw Marianamükü ta pai marw dengueakü “deãchí”.
Ñama déa tama ñe´má ni gu, ñama ngutakee AEDES rw Ahuetanüüngü tama ni gu nágu rw inüe na i´ragü cupucha´wü déaa rw nanatügüwe na rw in chuatapeewá. Gu´mepü naakügüã ni goegü achí na wüeparagü choümaa rw marw namé paiwá. Takü i tama cu na´weegu Aedesgümaa, na´weenii to´rw tanke i yaú tama tá deá nge´ta i ü, ngürüküregu i pe, rw tokay i ngii, mée rw cha´remaa ñe´guma ni bu´mü ñema agü.
